Tiki taka từ lâu đã được xem là một trường phái bóng đá đặc sắc với các đại diện như Barca hay Tây Ban Nha. Với nhiều người, đây vẫn là lối chơi nghệ thuật và quyến rũ bậc nhất mà lịch sử bóng đá từng sản sinh. Tiki Taka là gì và bạn đã hiểu về nó chưa? Cùng Tỷ lệ kèo giải đáp chi tiết dưới đây.
Nguồn gốc cái tên
Cựu phát thanh viên Andres Montes chính là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ Tiki Taka, trong khi ông bình luận tại World Cup 2006. Ở trận Tây Ban Nha gặp Tunisia, ông Andres đã gọi lối chơi hoa mỹ mà Bò Tót trình diễn là “Estamos tocando tiki taka tiki taka”, có nghĩa “chúng tôi đang chơi tiki taka tiki taka”.
Những khái niệm cơ bản Tiki Taka là gì
Tiki Taka là gì? Tiki Taka hay Tiqui-taca nổi bật nhất bởi đặc sản những đường chuyền ngắn, hay việc ban bật liên tục. Tây Ban Nha là đội bóng đầu tiên áp dụng điều này, dưới thời của hai vị huấn luyện viên đó là Luis Aragones và Vicente del Bosque.
Tuy vậy, với nhiều người thì đỉnh cao của Tiki taka phải là Barcelona trong tay của Pep Guardiola. Có một vấn đề là ông thầy người Tây Ban Nha không thừa nhận điều này. Ông từng nói trước đây: “Barca không đá tiki taka. Tôi ghê tởm khi đường chuyền được thực hiện một cách vô nghĩa như vậy”.
Tóm lại, tiki taka là lối chơi của “chuyền” (tiếng Tây Ban Nha: tiqui) và “chạy” (Taca). Những đường chuyền sẽ chủ yếu được thực hiện sệt, ở cự li gần và trung bình. Trong khi đó, cầu thủ sẽ phải di chuyển không bóng liên tục. Những yếu tố này kết hợp khiến đội bóng luôn nắm quyền kiểm soát trận đấu và cũng tạo được đột biến khi có cơ hội. Đối thủ thường được xem là khá bất lực và chỉ biết chạy theo bóng nếu đối đầu với một đội chơi tiki taka nhuần nhuyễn.
Đỉnh cao của Tiki Taka là gì?
Tiền thân của Tiki Taka phải kể tới trường phái bóng đá tấn công hoa mỹ của Thánh Johan Cruyff. Sau đó, đội tuyển Tây Ban Nha cũng áp dụng lối chơi này và đạt được thành công đầu tiên với chức vô địch Euro 2008, World Cup 2010 và Euro 2012.
Tuy vậy, đỉnh cao định nghĩa Tiki Taka là gì chính là Barcelona của Pep Guardiola, trong giai đoạn từ năm 2008-2012. Đây là giai đoạn đội chủ sân Camp Nou đã giành tới 14 danh hiệu, trong đó nổi bật là 2 danh hiệu Champions League và 1 cú ăn 6 vào năm 2009.
Để chơi tốt nhất Tiki Taka các đội thường chơi với sơ đồ 4-3-3. Tới tận ngày nay, đội hình của Barcelona giai đoạn mà Pep Guardiola huấn luyện vẫn là mẫu mực nhất khi nhắc tới lối chơi này. Đó là đội hình gồm Messi, David Villa, Pedro, Eto hay Henry trên hàng công. Ở tuyến giữa, bộ ba Busquets, Xavi và Iniesta được nhắc nhiều hơn cả. Nơi hàng thủ, Dani Alves, Pique và Puyol được xem là xương sống hàng đầu.
Thời điểm đó, việc đối đầu với Tiki Taka của Barcelona được xem là một cực hình. Các đối thủ của họ chỉ còn biết chạy theo bóng và bị hủy diệt về mặt tinh thần. Man United đã từng chạm trán với Barcelona ở các trận chung kết Champions League 2009 và 2011 và hiểu Tiki Taka là gì. Dù Sir Alex Ferguson sở hữu dàn hảo thủ gồm Ronaldo, Rooney, Rio Ferdinand,…nhưng ông luôn phải chịu những thất bại cực kỳ nặng nề trước Pep Guardiola và học trò với tỷ số lần lượt là 0-2 và 1-3.
Sự lụi tàn của Tiki Taka
Sau khi hiểu được Tiki taka là gì, bạn cần biết nó cũng giống như muôn vàn phong cách trong bóng đá. Nó được sinh ra, đạt tới đỉnh cao và cuối cùng cũng bị giải mã. Đó là vào năm 2012, thời điểm Barcelona thất bại cả ở La Liga và Champions League, nơi mà những đường chuyền hoa mỹ không thắng được sự thực dụng và hàng thủ nhiều lớp.
Đội tuyển Tây Ban Nha cũng sa sút không phanh sau giai đoạn hoàng kim 2008-2012. Họ thậm chí còn liên tục để bị loại sớm tại các giải đấu lớn và liên tục trắng tay, cho tới khi vô địch trở lại vào Euro 2024 mới đây.
Có một thực tế là chỉ có thể vận hành Tiki Taka với một đội hình siêu kỹ thuật và ăn ý. Khi mà Iniesta, Xavi hay Puyol xuống phong độ, Barca của Pep ngày càng chơi kém hơn. Do đó, các đội bóng khác cũng rất ngại tiếp tục sử dụng phong cách này, khi rất thiếu nhân sự, do vậy khiến họ khó lòng giải mã được bí mật Tiki Taka là gì.
Có thể Barcelona sau này hoặc Bayern chuyền bóng cũng rất nhiều, nhưng đó không còn là phong cách Tiki Taka nguyên bản như trước. Chelsea dưới thời huấn luyện viên Sarri vào năm 2018 cũng từng nỗ lực chơi bóng ngắn, nhưng kết quả họ thất bại và ông thầy người Italia rời đi chỉ sau 1 mùa giải.
Giai đoạn lụi tàn của Tiki Taka
Những ảnh hưởng còn lại của lối chơi Tiki Taka là gì?
Hiện tại, không còn đội bóng nào thực sự chỉ chơi ban bật bóng ngắn Tiki Taka. Do vậy, thế hệ mới có lẽ sẽ khó hình dung Tiki taka là gì? Tuy vậy ảnh hưởng của phong cách này vẫn là rất lớn. Chẳng hạn như việc chú trọng vào việc kiểm soát bóng đá khiến tuyến giữa trở nên quan trọng hơn.
Điều đó đồng nghĩa với việc những tiền đạo hiện tại không còn có thể chơi đơn giản như trước. Giờ đây, một tiền đạo giỏi phải biết di chuyển, chuyền bóng, thay vì chờ sẵn trong vòng cấm để dứt điểm. Những gương mặt nổi bật gồm có Lewandowski, Harry Kane hay Suarez.
Vị trí hậu vệ và thủ môn cũng thay đổi sâu sắc. Trước khi có Tiki Taka, hậu vệ và thủ môn chỉ tập trung phá bóng và phòng ngự. Nhưng hiện tại, các vị trí này cần có khả năng cầm bóng trong chân, để thực hiện những pha điều tiết bóng, phối hợp với tuyến trên. Những thủ môn lỗi thời như David De Gea, Joe Hart đã từng bị đào thải vì dùng chân quá kém.